Hafif Çelik Nedir

Hafif çelik sistem sektörüne ülkemiz genelinde kısaca bakacak olursak;

Hafif çelik, gündemimize 1999 depreminden sonra girdi. Depremle beraber hayatımıza inşaat ile alakalı giren diğer konular ise, yapı denetim sistemi ve Türk Bina Deprem Yönetmeliği oldu. Aslında hepsinin ortak noktası depreme karşı mücadele.

Sektörün ilk yıllarında kurulan firmaları, Amerika’ dan getirdikleri bu sistem ile gerek teknik gerek uygulama gerekse malzeme konusunda en titiz çalışmaları yaparak birçok proje gerçekleştirdiler. Hatta İstanbul’ da ünlülerin bile talep ettiği hafif çelik sistemden villa siteleri oluşturuldu.

Henüz yeni yeni tanınan sistem toplumda karşılığını hemen bulmuştu. İnsanlar hafif çeliğe bir Amerikan sistemi olarak güvenip, belki bilinçaltında genellikle var olan “batıdan geldiyse iyidir” psikolojisiyle bakıyorlardı.

Bir marka algısı da oluştuğu için fiyatlar çok sorgulanmadan başka sistemlerle mukayese edilmeden satış gerçekleşiyordu. O dönemki küresel ve yerel ekonomik şartlar ışığındaki alım gücünde, başarılı kapanışlar oluyordu.

Yıllar geçtikçe sektör genişledi, mimar, mühendis, teknik eleman, ustalık gibi alanlarda istihdamlar yaratıldı. 2007-2015 arası deyim yerindeyse sektör altın çağını yaşadı. Üniversitelerde lisans ve yüksek lisans düzeyinde tez çalışmaları yazıldı. Yine üniversite laboratuvarlarında test ve deneyler yapıldı. Statik analiz konusunda, sektörün inşaat mühendisleri okullarda öğretilmeyen bu sistemin analizlerinde farklı değişik yaklaşımlar uyguladılar.

Fakat, 2015 sonrası artan rekabet ortamı, ekonomide yaşanılan negatif ivme, imarsız hobi bahçeleri hafif çelik sektöründe niceliksel bir artış fakat niteliksel bir düşüş yarattı. Bu düşüşle beraber önceden oluşan marka algısından dolayı Avrupai bulunan sistem bu sefer betonarmeden ucuz değilse neden yaptıralım ki algısına dönüştü. Niteliksel düşüşle beraber referans uygulamalar azaldı. Isı izolasyonunda verimsizlik, yürürken ses gelmesi, çatı akmaları, tesisatlarda yaşanılan problemler, firmaların yaptıkları işlerin arkasında durmamaları ya da peşinatları alıp yapmamaları veya anlaşılan rakamın proje yapılırken kurtarmadığından yüklenici firmanın fiyat artırma pazarlığı yapması gibi durumlar oluştu.

Lokomotif sektörü inşaat gibi olan bizim gibi ülkelerde ahşap artarsa, betonda artar, beton artarsa demir de artar, demir artarsa işçilikler de atar gibi birbirinden bağımsız gibi gözüken ama birbirine son derece bağımlı olan bir ekonomik döngü vardır. Dolayısıyla bir yapıyı meydana getiren taşıyıcı sistemler değişse de bir sistemin diğer sisteme göre inşaat maliyetlerinde ciddi artışlar veya azalmalar yaratmaz. Bir taşıyıcı sistem zaten o yapının yaklaşık yüzde 20 gibi bir maliyetine denk gelir. Bu yüzde 20 lik dilimde yaşanılan yüzde 10 gibi bir değişim toplam maliyette yüzde 2 gibi bir orana tekabül eder. Betondan yaparsak daha ucuza gelir ahşaptan yaparsak daha pahalıya gelir çelikten yaparsak çok daha mı ucuza getiririz gibi sorular tamamen basmakalıp kulaktan dolma bilgilerle cevaplandığı için aslında gerçekten hiçbiri doğru değildir.

Taşıyıcı sistemin binanın performansında statik açıdan bir performans gösterir. Estetik, yalıtım, kullanışlılık, yapının bakımı ve ömrü gibi konular taşıyıcı sistemin üstüne uygulanan malzemelerle ilgilidir. Bir inşaatta kabaca 50 – 100 kalem malzemeyi rahatça sayabiliriz. Bu malzemelerin her birinin kalitelerine göre fiyatları vardır. Dolayısıyla siz isterseniz çok pahalı bir betonarme eve de sahip olabilirsiniz ona göre çok ucuz bir ahşap eve de. Ya da çok makul bir çelik eve de. Ya da isterseniz çok çok pahalı bir çelik eve de sahip olabilirsiniz çok ucuz bir betonarmeye de makul bir ahşap eve de. Peki bunu nasıl karşılaştırmak lazım? Her yapı sisteminde de aynı kalite çatı, aynı kalite izolasyon, aynı kalite pvc ve kapılar aynı kalite mutfak kısaca aynı kalite tüm malzemeleri kullandığınız zaman, bu yapı sistemleri sizlere aşağı yukarı aynı fiyata denk gelecektir.

Peki öyleyse neden birini tercih ederiz? Lojistiğin daha pahalı olduğu dönemlerde insanlar kendi coğrafyasına yakın olan malzemeyi kullanmayı tercih etmişler. Örnekse Karadeniz’de ahşap, Anadolu’ da taş ve toprak gibi malzemeler. Bunlar aynı zamanda sağlıklı ve organik malzemeler. Endüstri’ nin gelişmesiyle beraber oluşturulan şehirleşme politikaları betonarmeyi tüm bu sistemlerin yerine tercih etmemizi zorladı. Son kullanıcılar tarafından arzu edilen bilinçli bir seçim değil, bir nevi dayatılan bir strateji. Böylelikle sadece yapı sisteminde değişiklik değil aynı zamanda müstakil yaşamdan apartman yaşamına geçilen bir süreç de aynı zamanda.

Bu öyle bir strateji ki, son 50 yılda oluşturulan algıyla, betonarmeden başka hiçbir sistemden tatminkâr olunmadığı, diğer sistemlerin ancak ve ancak betonarmenin alternatifi olabilecek bir seçenek olarak kaldığı algısı. Ne zaman büyük bir deprem felaketi yaşarsak kısa bir süre sorgulanan, sonra hemen tekrar konusu kapatılan bir algı.

Buraya kadar hafif çeliğin kısa bir hikayesi, sistemler arası ekonomik değişimler, şehirleşme ve betonarme konularına değindik. Toplum, mesken, ahlak, şehir, medeniyet gibi kavramlarla bu konuların çerçevesi daha da genişletilebilir. Bunu blog yazılarında farklı farklı konu başlıklarında yapabiliriz. Bu yazıda ise tüm bu konuları aşağıda son paragraf bağlamında toplamış olalım.

Ezber bilgilerden yol almayalım. Soralım soruşturalım. Ne ne değildir, ne nedir? meselelerine gerçekten odaklanalım. Bizler bu konuda aklınıza takılan her soru işaretini yanıtlamaya çalışırız. Bizleri arayabilir, ofisimizi ziyaret edebilirsiniz? Alım gücünün gittikçe zorlaştığı dönem bile olsa ne kadar sorusu ile başlamayın. Projeyi yapan kişinin o işle ilgili ehliyetinin olup olmadığına bakın, yapacağı işin teknik şartnamesine bakın, hafif çelik sistemin diğer sistemlere göre avantaj ve dezavantajlarına bakın ve en son olarak bütçenize göre bir büyüklükte proje hayal edin.